CỎ LÁ RỘNG

Cùng với hòa bản và chác lác, cỏ lá rộng cũng là nhóm cỏ thường xuyên có mặt và gây hại trên ruộng lúa. Tùy theo điều kiện sinh thái của từng vùng, từng vụ lúa… mà thành phần của chúng trên ruộng lúa cũng có sự khác nhau. Tuy nhiên, có một số loài thường cùng xuất hiện trên ruộng ở nhiều vùng trồng lúa của nước ta như: Cỏ vẩy ốc (Rotala indica (Willd.) còn gọi là Luân thảo Ấn… Rau dừa nước (Ludwigia  adscendens (L.) Hara) còn gọi là Rau dừa, Du long thái, Thủy long, Rồng nước… Cỏ xà bông (Sphenoclea zeylanica Gaertn.) còn gọi là cây Bồng bồng, Cỏ phổng… Rau mác bao (Monochoria vaginalis (Burm.f.) Presl.)….

CỎ ĐUÔI PHỤNG

Đuôi phụng (Leptochloa chinensis (L.) Nees, còn gọi là cỏ lông công, cỏ đuôi phượng, cỏ Mảnh hòa Trung Quốc… thuộc họ hòa bản (Poaceae), được coi là loài cỏ dại nguy hiểm cho ruộng lúa ở nước ta, đặc biệt là ở những vùng, những vụ thường thiếu nước ở đầu vụ. Nếu không phòng trừ kịp thời, chúng có thể gây thất thu năng suất nghiêm trọng không thua kém cỏ lồng vực.

Thực tế đồng ruộng cho thấy, cỏ đuôi phụng còn là ký chủ phụ và là nơi trú ngụ, tích lũy của nhiều loại sâu, bệnh, chuột, OBV…từ đó lây lan ra phá hại lúa, gây tốm kém rất nhiều cho công tác phòng trừ. 

CỎ LỒNG VỰC

Cỏ lồng vực (Echinochloa crus-galli (L.) Beauv, còn gọi là cỏ gạo, cỏ Mỹ, cỏ kê… thuộc họ hòa bản (Poaceae). Chúng được coi là loài cỏ dại nguy hiểm số một cho ruộng lúa ở nước ta và nhiều nước trồng lúa trên thế gới. Nếu không phòng trừ tốt, chúng có thể gây thất thu tới 50-70% năng suất lúa, thậm chí không cho thu hoạch.

Ngoài ra, lồng vực còn là nơi trú ngụ, tích lũy của nhiều loại sâu, bệnh, chuột, OBV…từ đó lây lan ra phá hại lúa.

BỌ TRĨ HẠI LÚA

Tên khoa học: Stenchaetothrips biformis (Bagnall) (Thysanoptera: Thripidae)

Tên Việt Nam khác: bù lạch, bù lửa

Triệu chứng, mức độ hại

Trưởng thành, ấu trùng bọ trĩ hút nhựa từ lá làm cây sinh trưởng còi cọc, hút nhựa từ hoa lúa làm hạt lúa không thụ phấn. Lá lúa non mới bị hại có nhiều điểm trắng nhỏ, hay những đường sọc màu vàng sáng. Lá bị hại sẽ cuốn mép lại theo gân chính tạo thành ống tròn..

NHỆN GIÉ

Tên khoa học: Steneotarsonemus spinki Smiley (Acari:Tarsonemidae)

Tên Việt Nam khác: Nhện gié, nhện rám bẹ, bệnh cạo gió.

Trên bẹ lá có vết hại giống vết “cạo gió” hoặc toàn bẹ lá, thân cây có màu nâu đen đậm khi bị hại nặng. Bông lúa bị hại không trỗ, đòng cong queo, vỏ hạt lúa có màu nâu, nâu đen hoặc toàn bộ bông lúa màu nâu đen, thẳng đứng bị hại nặng. Nhện gié làm giảm 5-20% năng suất, bị hại nặng giảm tới 70-90% năng suất.

SÂU CUỐN LÁ NHỎ

Tên Việt Nam khác: Sâu cuốn lá nhỏ, sâu cuốn lá nhỏ hại lúa.

Sâu non nhả tơ cuốn dọc hoặc gập ngang lá lúa thành bao lá. Sâu non ăn biểu bì mặt trên và diệp lục lá theo dọc gân lá tạo thành những vệt trắng dài, các vệt này có thể nối liền nhau thành mảng lớn, lá lúa bị trắng, làm giảm diện tích quang hợp. Một sâu non có thể phá hại 5-9 lá với tổng diện tích lá bị hại trung bình 13,8 cm2/ sâu non. Sâu CLN gây giảm đáng kể năng suất lúa.

RẦY NÂU

Tên tiếng anh: Brown backed rice plant hopper

Họ: Delphacidae

Bộ: Homoptera

Rầy nâu dùng vòi để chích hút nhựa cây làm cho cây lúa bị khô héo. Khi rầy nâu chích vào lúa, chúng để lại trên lá, thân một vệt nâu cứng, cản trở sự luân chuyển nước và chất dinh dưỡng làm thân, lá bị khô héo. Mật độ cao gây ra hiện tượng cháy rầy.

SÂU ĐỤC THÂN 2 CHẤM

Tên Việt Nam khác: Sâu đục thân ngài hai chấm, sâu đục thân bướm hai chấm, sâu đục thân mình vàng, sâu tim mình vàng, sâu nách mình vàng.

Cây lúa ở giai đoạn mạ hay đẻ nhánh bị sâu non tấn công gây hiện tượng dảnh héo. Cây lúa ở giai đoạn đòng già, sắp trỗ, mới trỗ bị hại gây hiện tượng bông bạc. Có thể gây giảm năng suất từ vài đến vài chục phần trăm, gây mất mùa trắng khi thành dịch.

BẠC LÁ

KHÔ VẰN

Bệnh Khô vằn (Rhizoctonia solani) là một trong những bệnh hại nguy hiểm trên lúa. Bệnh có thể gây tổn thất đến 25% năng suất. Ở các nước Đông Nam Á, trung bình hàng năm bệnh là nguyên nhân làm giảm 6% năng suất. 

Bệnh gây hại bởi nấm Rhizoctonia solani. Nấm tồn tại trong đất một vài năm bởi các hạch nấm. Khi tiếp xúc với cây lúa, các sợi nấm được hình thành từ hạch này sẽ xâm nhập vào mô cây để gây hại. Sau một thời gian phát triển, từ các vết bệnh trên bẹ lá ở phía dưới hình thành các hạch nấm.

LEM LÉP HẠT

Lem, lép hạt lúa là hội chứng rất thường gặp trên hạt sau khi lúa trổ bông. Bệnh có xu hướng phát triển ngày càng gia tăng, nhất là ở những vùng thâm canh và gieo cấy nhiều vụ lúa trong năm. Bệnh lem, lép hạt lúa không chỉ gây thiệt hại về năng suất mà còn gây giảm chất lượng hạt gạo,  giá trị thương phẩm của lúa giống và lúa hàng hóa.

VÀNG LÙN

Bệnh còn có tên gọi khác như: Virus lúa cỏ, lại mạ…. Bệnh gây hại phổ biến ở các nước trồng lúa trong vùng đông nam Á. Năm 2006 bệnh bùng phát thành dịch và gây hại trên diện rộng ở 22 tỉnh, thành phố thuộc đồng bằng sông Cửu Long, miền đông nam Bộ một số tỉnh miền Trung và Tây Nguyên. Bệnh vàng lùn do virus gây ra và  rầy nâu là môi giới truyền bệnh. Riêng năm 2006 ở các tỉnh phía Nam có 240.000 ha nhiễm rầy nâu nặng, 175.000 ha nhiễm bệnh virus lúa vàng lùn và lùn xoắn lá và  đã phải tiêu hủy 25.220 ha lúa.