Trưởng thành, ấu trùng hút nhựa từ lá làm cây sinh trưởng còi cọc, hút nhựa từ hoa lúa làm hạt lúa không thụ phấn. Lá lúa non mới bị hại có nhiều điểm trắng nhỏ, hay những đường sọc màu vàng sáng. Lá bị hại sẽ cuốn mép lại theo gân chính tạo thành ống tròn, ngọn lá bị hại trở nên khô vàng, quăn lại. Bị hại nặng v?gặp hạn thì cây lúa khô héo nhanh v?“cháy”.

1. Nhận dạng

Trứng hình quả thận hoặc bầu dục với chiều dài 0,23mm. Ấu trùng có 2 tuổi, cơ thể ấu trùng tuổi 1 v?tuổi 2 đều hình ống, nhẵn. Tiền nhộng màu vàng nhạt, vàng sẫm. Nhộng màu vàng sẫm, mắt kép màu nâu đỏ, mầm cánh kéo dài đến đốt bụng thứ 8. Trưởng thành có thân dài 1,0 – 1,2 mm

2. Sinh vật học

Trưởng thành sống ở mặt trên của lá, hoạt động nhanh nhẹn vào buổi sáng, khi bò trên mặt lá thường cong bụng. Trưởng thành cái đẻ trứng rải rác vào mô lá lúa, đẻ trên lá nõn nhiều hơn. Có khả năng di chuyển xa, không bị ánh sáng hấp dẫn. Ấu trùng mới nở sống tập trung ở lá nõn. Ấu trùng tuổi 1 v?tuổi 2 hoạt động nhanh nhẹn vào lúc mát, sống tập trung ở chóp lá hoặc ở cả hai mặt phiến lá. Tiền nhộng, nhộng giả thường ở trong chóp lá, lá đã bị cuốn, bẹ lá sát thân cây v?không hoặc ít di chuyển, nếu bị khua động thì di chuyển chậm chạp.

Thời gian vòng đời l?11-20 ngày. Trong đó, thời gian trứng: 3-6 ngày, ấu trùng (2 tuổi): 6-9 ngày, tiền nhộng: 1-2 ngày, nhộng giả: 1-3 ngày, thời gian trước đẻ trứng: 1 ngày. Bọ trĩ lúa sinh sản đơn tính (có tỉ lệ cái rất cao). Một trưởng thành cái đẻ 43-74 trứng. Tuổi thọ của trưởng thành l?16-21 ngày.

Ngoài lúa, bọ trĩ lúa còn dinh dưỡng trên ngô, cỏ môi, cỏ gấu, cỏ chỉ trắng, lồng vực cạn, lồng vực nước, cỏ tranh, cỏ gừng, cỏ trứng ếch, lác mỡ,…

3. Sự phát sinh phát triển

Nhiệt độ thuận lợi cho sự phát triển của bọ trĩ lúa ở khoảng 15-25^oC, nhiệt độ cao trên 27^oC làm suy giảm mật độ bọ trĩ lúa. Bọ trĩ lúa phát triển mạnh ở điều kiện khô hạn, ít hoặc không có mưa. Mưa kéo dài v?mưa lớn làm giảm rõ rệt mật độ bọ trĩ. Giai đoạn lúa non đến đẻ nhánh thích hợp nhất cho bọ trĩ gây hại. Ở đồng bằng sông Hồng, lúa xuân (đặc biệt l?Xuân muộn) ở thời kỳ con gái bị bọ trĩ lúa gây hại nặng hơn lúa mùa.

Hàng năm bọ trĩ lúa phát sinh trên đồng ruộng khoảng 8-10 lứa, trên mỗi vụ lúa có 3 lứa.

Những thiên địch phổ biến của bọ trĩ lúa ở Việt Nam chủ yếu gồm các côn trùng bắt mồi như các loài bọ rùa (Harmonia octomaculata, Micraspis discolor, Scymnus hoffmanni), bọ ba khoang (Ophionea spp.), bọ cánh cộc (Paederus spp.), các loài bọ chân bò (Bembidion spp., Clivina spp., Tachys spp.), bọ xít bắt mồi Orius ianthe.

1. Biện pháp canh tác

Vệ sinh đồng ruộng, tiêu diệt lúa chét, cỏ dại (đặc biệt cỏ môi) l?ký chủ của bọ trĩ lúa.

Trồng lúa với mật độ vừa phải, không quá dày.

Bón phân cân đối v?hợp lý. Không để ruộng thiếu nước khi bị bọ trĩ lúa gây hại.

Nơi có hệ thống tưới tiêu thuận lợi, ruộng lúa ở giai đoạn mạ bị bọ trĩ lúa hại nặng có thể cho nước ngập cây lúa trong 2 ngày để diệt bọ trĩ, sau đó rút nước.

Có thể xử lý mầm giống trước khi gieo bằng thuốc trừ sâu nội hấp.

2. Biện pháp lợi dụng thiên địch

Bảo vệ các loài thiên địch tự nhiên của bọ trĩ lúa.

3. Biện pháp thuốc BVTV

Sử dụng thuốc BVTV theo 4 đúng.

(Liên hệ với chúng tôi)

Lồng vực l?loại cỏ hàng năm, do cùng họ với cây lúa, nên khi chưa trỗ hoa nhìn rất giống cây lúa (nhưng không có tai lá (bẹ chìa) v?màu lạt hơn). Sinh sản bằng hạt. Cây cao khoảng 1-2m, thân cứng, chắc khỏe, mọc thành từng bụi, đứng thẳng, dạng gọn, Lá hẹp hình ngọn giáo, có thể dài tới 40cm, rộng 5-15mm Bông cỏ màu xanh tới đỏ tía ở ngọn, mỗi bông có từ 5-40 gié, Hạt hình elip, có râu 3-4mm (hoặc không có râu).

Do ưa thích nơi đất ẩm, nhiều ánh sáng, giầu đạm nên loài cỏ này thường phát triển nhiều trong ruộng lúa, mương nước v?đầm lầy. Đặc biệt chúng có khả năng chống chịu rất tốt với điều kiện khắc nghiệt của ngoại cảnh so với cây lúa

Lồng vực có khả năng thích ứng rất rộng, chúng phân bố rất phổ biến ở các vùng nhiệt đới đến cận nhiệt đới. Ở nước ta chúng phát sinh v?gây hại ở tất cả các vùng trồng lúa, ở đâu có lúa nước l?ở đó có lồng vực. L?loài cỏ “phàm ăn” nên lồng vực cạnh tranh rất mạnh về dinh dưỡng, nước v?ánh sáng với cây lúa, dễ gây thất thu lớn cho người trồng.

Lồng vực có khả năng đẻ nhánh mạnh, trỗ hoa quanh năm, thời gian sinh trưởng ngắn so với lúa (sau khi mọc khoảng 50 ngày l?có thể trỗ hoa), nên hạt cỏ chín trước lúa v?rụng trở lại ruộng trước khi lúa được thu hoạch. Từ một cây cỏ ở đầu vụ lúa, đến cuối vụ có khả năng sinh sản hàng trăm hạt nên tốc độ tích lũy của chúng rất nhanh. Nếu không phòng trừ tốt, chỉ vài vụ l?lồng vực có thể mọc dày đặc trên ruộng, rất khó khăn cho công tác phòng trừ.

Thực tế đồng ruộng cho thấy, vụ lúa hè thu do bị thiếu nước ở đầu vụ, cỏ lồng vực thường phát sinh gây hại mạnh hơn những vụ khác trong năm. Trong cùng một ruộng, những chỗ đất cao cũng thường bị lồng vực gây hại nhiều hơn. Ruộng lúa sạ (gieo vãi) lồng vực hại nặng hơn ruộng lúa cấy…

Để hạn chế tác hại của cỏ lồng vực, phải áp dụng kết hợp một cách đồng bộ v?hợp lý những biện pháp trong Quy trình quản lý cỏ dại tổng hợp. Sau đây l?một số biện pháp chính.

1. Biện pháp canh tác

Phải dọn sạch cỏ trên ruộng v?xung quanh bờ trước khi làm đất.

Cày bừa kỹ để chôn vùi hạt cỏ xuống tầng đất sâu.

Không dùng giống trôi nổi, phải mua giống xác nhận ở những cơ sở tin cậy. Giống phải đạt tiêu chuẩn không có quá 10 hạt cỏ dại/1kg hạt giống.

Phải sàng sẩy kỹ hạt giống trước khi ngâm ủ để loại bỏ hạt cỏ.

Nên áp dụng cách cấy hoặc sạ hàng để dễ phát hiện v?nhổ cỏ.

Tuyệt đối không để ruộng bị hạn ở đầu vụ, cần giữ mực nước (hợp lý) để khống chế hạt cỏ nẩy mầm.

Phân hữu cơ bón cho ruộng lúa phải được ủ kỹ để diệt hết hạt cỏ.

Chăm sóc tốt, cung cấp đủ nước, bón phân kịp thời giúp cây lúa sinh trưởng mạnh, giao tán nhanh phủ kín mặt mặt ruộng, không chế lấn át cỏ ở đầu vụ.

Tổ chức tỉa dặm, nhổ cỏ sớm, sau sạ, cấy khoảng 20 ngày.

Cắt bông kịp thời (trước khi hạt cỏ chín rụng xuống tồn trữ trong đất)

Ngoài những biện pháp trên thì việc dùng thuốc diệt cỏ l?biện pháp không thể thiếu được, đôi khi mang tính chất quyết định.

2. Biện pháp thuốc BVTV

Cỏ lồng vực hại lúa có thể sử dụng nhiều loại thuốc khác để phòng trừ hiệu quả nhưng trong giới hạn của Giải pháp này chúng tôi chỉ hướng dẫn sử dụng được một số loại thuốc.

Ghi chú:

Nếu các dịch hại xảy ra cùng lúc có thể kết hợp thuốc để giảm công phun.

Cùng với giải pháp này kính đề nghị quý khách căn cứ sự chỉ đạo của cơ quan BVTV địa phương để vận dụng tốt, đảm bảo hiệu quả cao với tiêu chí phòng l?chính.

Sâu non nhả tơ cuốn dọc hoặc gập ngang lá lúa thành bao lá. Sâu non ăn biểu bì mặt trên v?diệp lục lá theo dọc gân lá tạo thành những vệt trắng dài, các vệt này có thể nối liền nhau thành mảng lớn, lá lúa bị trắng, làm giảm diện tích quang hợp. Một sâu non có thể phá hại 5-9 lá với tổng diện tích lá bị hại trung bình 13,8 cm2/ sâu non. Sâu CLN gây giảm đáng kể năng suất lúa.

Trứng hình bầu dục, dài l?0,5 mm. Sâu non có 5 – 6 tuổi, sâu non đấy sức dài 19 mm. Nhộng dài 7-10mm. Trưởng thành có thân dài 10 mm, sải cánh rộng 19 mm.

Ban ngày trưởng thành ẩn náu trong tán lá lúa hoặc cỏ dại, hoạt động sống vào ban đêm. Trưởng thành cái bay vào đèn nhiều hơn trưởng thành đực. Trưởng thành cái thích đẻ trứng ở những ruộng xanh tốt. Sâu non mới nở rất linh hoạt, có thể chui vào lá nõn, mặt trong bẹ lá, mép cuốn ngọn lá, bao cũ. Từ cuối tuổi 2, sâu non bắt đầu nhả tơ cuốn lá lúa thành bao, có khi kết 2-5 lá dệt thành một bao. Sâu non nằm trong bao phá hoại suốt ngày đêm, có thể di chuyển ra khỏi bao cũ để làm bao mới phá hoại. Sâu non đẫy sức dệt kén mỏng để hóa nhộng ở phía dưới khóm lúa, trong bẹ lá, trong bao cũ.

Vòng đời của CLN kéo dài 28 – 36 ngày (thời gian các pha trứng: 3-7 ngày, sâu non: 14-16 ngày, nhộng: 6-7 ngày). Một trưởng thành cái đẻ 76-300 trứng. Trưởng thành sống 2-6 ngày.

1. Biện pháp canh tác

2. Biện pháp lợi dụng thiên địch

3. Biện pháp thuốc BVTV